قبل از خرید یا اجاره تاورکرین، بررسی دقیق قطعات تاورکرین امری حیاتی است تا هم ایمنی و هم عملکرد درست جرثقیل تضمین شود. چکلیست قطعات تاورکرین از موتور و گیربکس گرفته تا بازو، کابین، چرخها، پایهها و کلیدهای ایمنی، راهنمایی جامع برای ارزیابی سلامت و کارکرد تجهیزات فراهم میکند. این بررسی به خریداران و اجارهکنندگان کمک میکند خطرات احتمالی، توقف پروژه و هزینههای اضافی را کاهش دهند و از سرمایهگذاری خود به بهترین شکل محافظت کنند.
موتور و سیستم قدرت تاورکرین
نوع موتور
موتور برقی: معمولاً برای پروژههای شهری و محیطهای سرپوشیده مناسب است.
-
- مزایا: کمصدا، نیاز کمتر به سوخت، آلودگی کمتر.
- نکته: باید جریان و ولتاژ ورودی بررسی شود تا با برق محل سازگار باشد.
موتور دیزل: برای پروژههای بزرگ و مکانهای بدون دسترسی آسان به برق استفاده میشود.
-
- مزایا: قدرت بالاتر و مستقل از شبکه برق.
- نکته: باید سیستم سوخترسانی، فیلترها و سطح روغن دیزل کنترل شود.
۲. گیربکس و سیستم انتقال قدرت
گیربکس مسئول انتقال نیروی موتور به بازو و قرقرهها است.
بررسی دندهها، بلبرینگها، روانکاری و صداهای غیرعادی ضروری است.
سلامت گیربکس باعث میشود حرکت بار نرم و بدون لرزش انجام شود.
۳. سیستم هیدرولیک (در صورت وجود)
- برخی تاورکرینها برای حرکت بازو یا تثبیت از سیستم هیدرولیک استفاده میکنند.
- بررسی نشتی روغن، فشار و عملکرد جکها مهم است.
۴. سیستم خنککننده و روغنکاری
موتور و گیربکس نیاز به خنککنندگی مداوم دارند.
رادیاتور، فن و لولهها باید سالم باشند و روغن موتور و گیربکس به میزان کافی باشد.
روانکاری مناسب باعث افزایش طول عمر قطعات و کاهش اصطکاک میشود.
۵. اتصالات و شفتها
- شفتها و تسمهها وظیفه انتقال نیرو از موتور به اجزای متحرک را دارند.
- بررسی ساییدگی، ترک یا خوردگی در این بخشها از اهمیت بالایی برخوردار است.
گیربکس و سیستم انتقال سرعت در تاورکرین
۱. وظیفه گیربکس
- گیربکس یا جعبه دنده، قدرت موتور را به حرکت مکانیکی قابل استفاده تبدیل میکند.
- وظایف اصلی:
- کاهش یا افزایش سرعت چرخش موتور (Speed Reduction/Increase)
- افزایش گشتاور برای بلند کردن بارهای سنگین
- کنترل نرم و یکنواخت حرکت بازو و قرقرهها
۲. انواع گیربکس در تاورکرین
گیربکس ساده (Single-stage Gearbox): برای پروژههای سبک با بار کمتر مناسب است.
گیربکس چند مرحلهای (Multi-stage Gearbox): برای تاورکرینهای بزرگ که نیاز به بارگیری سنگین و حرکت دقیق دارند استفاده میشود.
مزیت: افزایش گشتاور بدون افزایش زیاد سرعت موتور
نکته: نیاز به روانکاری و سرویس دقیق دارد
۳. انتقال قدرت از موتور به گیربکس
- موتور با شفت خروجی به گیربکس متصل میشود.
- تسمهها یا زنجیرها بسته به طراحی ممکن است قدرت را به قرقرهها و بازوها منتقل کنند.
- سلامت شفتها، کوپلینگها و بلبرینگها بسیار مهم است، چون هر مشکل کوچک میتواند باعث لرزش یا شکستگی شود.
۴. کنترل سرعت و دقت حرکت
- گیربکس با نسبت دندهها، سرعت حرکت بازو و بار را تنظیم میکند.
- برای مثال، نسبت دنده بالاتر → سرعت کمتر اما قدرت بیشتر → مناسب برای بلند کردن بار سنگین
- نسبت دنده کمتر → سرعت بیشتر → مناسب برای جابهجایی سریع بار سبک
۵. نگهداری گیربکس
- روانکاری مداوم با روغن مخصوص
- بررسی صدای غیرعادی و لرزش در زمان کارکرد
- کنترل دمای گیربکس (اغلب با سنسور یا بصری)
- تعویض به موقع قطعات ساییده شده یا بلبرینگها
کلیدها و سیستمهای ایمنی در تاورکرین
۱. کلید توقف اضطراری (Emergency Stop)
وظیفه: توقف فوری تمام عملکردهای تاورکرین در شرایط خطرناک
ویژگیها:
قابل دسترسی سریع برای اپراتور
قطع کامل جریان موتور و سیستمهای هیدرولیک/الکتریکی
بررسی عملکرد قبل از شروع کار روزانه ضروری است
۲. کلیدهای محدودکننده حرکت (Limit Switches)
وظیفه: جلوگیری از حرکت بیش از حد بازو، قرقرهها یا بالابرها
انواع:
بالا/پایین → جلوگیری از حرکت بیش از حد قلاب یا بازو
چپ/راست → جلوگیری از چرخش بیش از حد سراسری
مزیت: کاهش خطر آسیب به سازه، کابلها و بار
۳. سیستم اضافهبار (Overload Protection)
- وظیفه: شناسایی وزن بیش از ظرفیت مجاز تاورکرین و جلوگیری از حرکت
- اجزا: سنسور وزن یا بار، مدارهای الکتریکی و هشدار صوتی/نوری
- مزیت: محافظت از موتور، گیربکس و سیم بکسلها
۴. سنسورهای موقعیت و تعادل
- وظیفه: تشخیص زاویه بازو و موقعیت تاورکرین نسبت به زمین
- کمک میکند تا بار همیشه در محدوده ایمن حرکت کند و از واژگونی جلوگیری شود
۵. سیستم هشدار و اعلام خطر
- چراغها و بوقها برای:
- حرکت بازو یا بار
- اضافه بار
- خطای سیستم
- کمک میکند اپراتور و کارکنان اطراف، از خطر احتمالی آگاه شوند
۶. کلیدهای حفاظتی و فیوزها
- شامل کلیدهای قطع و وصل برق، فیوزهای حفاظتی و رلهها
- وظیفه: جلوگیری از اتصال کوتاه، آسیب موتور و آتشسوزی
بازو و قطعات مکانیکی تاورکرین
۱. بازو (Crane Boom)
وظیفه: تحمل بار و انتقال آن از قلاب به زمین یا محل تخلیه
انواع:
تلسکوپی: قابلیت تغییر طول بازو برای پروژههای با ارتفاع متغیر
ثابت (Lattice Boom): مناسب برای بارهای سنگین و بلند
نکات مهمی که باید قبل از خرید/اجاره و فروش تاورکرین بهتره بدانید:
-
- بررسی ترکها، خوردگی و جوشهای قدیمی
- اطمینان از سلامت اتصالات و مفاصل
- کنترل عدم خمیدگی یا تابیدگی در طول بازو
۲. مفاصل و اتصالات
- وظیفه: اتصال قطعات بازو و انعطافپذیری حرکت
- باید سالم، بدون خوردگی و روانکاری شده باشند
- بلبرینگها و پینها باید با دقت بررسی شوند
۳. قرقرهها و سیم بکسلها
وظیفه: انتقال نیرو از موتور و گیربکس به قلاب و بار
نکات ایمنی:
بررسی سیم بکسلها برای پارگی یا فرسودگی
اطمینان از روان بودن قرقرهها و عدم گیر کردن سیم
جایگزینی سیم بکسلهای آسیبدیده برای جلوگیری از سقوط بار
۴. جکها و پایههای تثبیت (در صورت نیاز)
- برای جلوگیری از واژگونی و حفظ تعادل تاورکرین
- باید سالم، بدون ترک یا خوردگی باشند و به راحتی قابل تنظیم باشند
۵. رنگ و پوشش محافظتی
- اغلب بازوها با رنگ ضدزنگ یا پوشش گالوانیزه محافظت میشوند
- دلیل: جلوگیری از خوردگی فلز و کاهش مقاومت ساختاری
۶. بازرسی قبل از استفاده
- بررسی تمام پیچها، مهرهها و جوشها
- اطمینان از سلامت قطعات مکانیکی قبل از شروع هر پروژه
- انجام تست حرکت بازو با بار سبک قبل از بارگیری واقعی
کابین و سیستم کنترلی تاورکرین
۱. کابین اپراتور
وظیفه: فراهم کردن محیط امن و راحت برای کنترل تاورکرین
ویژگیها:
شیشههای مقاوم و دید کامل به محیط کار و بار
صندلی ارگونومیک با قابلیت تنظیم برای راحتی اپراتور
سیستم تهویه و گرمایش/سرمایش برای کار در شرایط مختلف جوی
دسترسی آسان به تمامی کنترلها و کلیدهای اضطراری
۲. دستهها و کنترلرها
- اپراتور با دستهها و اهرمها میتواند حرکت بازو، قرقره و چرخش تاورکرین را کنترل کند
- نکات ایمنی:
- اطمینان از سلامت دستهها و عملکرد روان آنها
- عدم وجود لغزش یا گیر کردن دستهها
۳. نمایشگرها و نشانگرها
نمایشگرهای دیجیتال یا آنالوگ برای:
وزن بار (Load Indicator)
ارتفاع و زاویه بازو
سرعت حرکت بازو و چرخش
هشدارهای سیستم ایمنی و اضافه بار
مزیت: اپراتور میتواند بار را با دقت بالا و ایمن جابهجا کند
۴. کلیدها و سیستمهای ایمنی داخل کابین
- کلید توقف اضطراری (E-Stop) برای توقف فوری دستگاه
- کلیدهای فعال/غیرفعال کردن سیستمهای هشدار و سنسورها
- دکمههای کنترل روشن/خاموش موتور و گیربکس
۵. سیستم ارتباطی
- برخی کابینها دارای رادیو یا بلندگو برای ارتباط با تیم زمینی هستند
- امکان هماهنگی بین اپراتور و کارکنان محیط کار برای افزایش ایمنی
۶. بازرسی کابین قبل از استفاده
- بررسی سلامت شیشهها و حفاظها
- تست عملکرد تمام اهرمها و کلیدها
- اطمینان از صحت نمایشگرها و سنسورهای هشدار
چرخها، پایهها و سیستم تثبیت تاورکرین
۱. چرخها (در تاورکرینهای متحرک)
وظیفه: جابهجایی دستگاه در محل پروژه
ویژگیها و نکات مهم:
بررسی سلامت لاستیکها و تایرها (بدون ترک یا سایش بیش از حد)
کنترل سیستم تعلیق و محورهای چرخ برای حرکت روان
مطمئن شدن از عدم لق شدن یا ساییدگی بیش از حد محور چرخها
۲. پایهها و جکهای تثبیت
- وظیفه: افزایش ثبات تاورکرین و جلوگیری از واژگونی
- انواع:
-
- پایههای ثابت فولادی برای تاورکرینهای بزرگ
- جکهای هیدرولیک یا مکانیکی برای تثبیت سریع و تنظیم ارتفاع
- نکات ایمنی:
- بررسی سالم بودن اتصالات و پیچها
- اطمینان از تراز بودن پایهها روی زمین صاف یا سطح تثبیتشده
- کنترل جکها و هیدرولیک برای حرکت نرم و بدون نشت روغن
۳. سیستم تثبیت و تراز کردن
- برای تاورکرینهای سنگین، حتی اگر پایهها سالم باشند، سیستم تثبیت باید دستگاه را کاملاً تراز و ایمن نگه دارد
- برخی تاورکرینها دارای سنسور تراز (Level Sensor) هستند که اپراتور را از عدم تعادل هشدار میدهد
- اطمینان از سالم بودن این سنسورها و تنظیم درست پایهها ضروری است
۴. بازرسی قبل از استفاده
کنترل دقیق سطح زمین و سطح زیر پایهها
تست عملکرد جکها و پایههای تثبیت
بررسی چرخها و محورهای چرخشی برای حرکت روان و بدون لرزش
جمع بندی
قبل از خرید یا اجاره تاورکرین، بررسی دقیق تمامی قطعات و سیستمها امری حیاتی است تا هم ایمنی و هم عملکرد صحیح جرثقیل تضمین شود. از موتور و گیربکس گرفته تا بازو، کابین، چرخها، پایهها و کلیدهای ایمنی، هر بخش نقش مهمی در کارکرد ایمن و روان دستگاه دارد. موتور و سیستم انتقال قدرت باید از نظر نوع، سلامت شفتها و روانکاری بررسی شوند تا حرکت بار نرم و بدون لرزش انجام شود. گیربکس و سیستم هیدرولیک نیازمند کنترل مداوم صدا، دما و روانکاری هستند تا طول عمر و دقت عملکرد حفظ شود.
کلیدها و سیستمهای ایمنی مانند توقف اضطراری، محدودکنندههای حرکت، سیستم اضافهبار و سنسورهای تعادل، تضمینکننده حفاظت اپراتور و جلوگیری از آسیب به سازه و بار هستند. بازو و قطعات مکانیکی باید بدون ترک، خوردگی یا تابیدگی باشند و قرقرهها و سیم بکسلها همیشه سالم و روان باشند.
